تولید علوفه هیدروپونیک کاربرد آن در تغذیه دام

تولید علوفه هیدروپونیک کاربرد آن در تغذیه دام: جوانه های تازه­ی غلات در رژیم غذایی دام­ها تأثیر زیادی دارند. جوانه تازه منجر به افزایش جذب آنزیم در دام­ها، جذب بهتر عناصر غذایی، آزاد شدن انرژی و در نهایت افزایش عملکرد می شود. تولید علوفه به روش هیدروپونیک با هدف جوانه زدن و در مراحل رشد بذر در محیطی فاقد هر گونه بیماری در تغذیه دام انجام می‌شود. دام در این روش برای تغذیه خود اکثراً از دانه جو استفاده می­کند.

از فواید این روش می­توان به مصرف کم آب، تولید علوفه در تمام فصول سال، کاهش زمان تولید و برداشت علوفه، کم شدن هزینه تولید و در نهایت افزایش ارزش غذایی می شود. باید توجه داشته باشیم که قبل از کشت بذر حتما آن را پاک کرد و بخیسانیم. و سپس پس از جوانه زدن آن را به سینی های کشت منتقل کنیم.

میزان مورد نیاز بذر برای هر متر مربع از محیط کشت 2.5 تا 5 کیلوگرم می­باشد. در صورت مناسب بودن تمامی شرایط اعم از درجه حرارت، نور، رطوبت و تهویه بذر کاشته شده در سینی ها در مدت یک هفته به صورت یک پارچه سبز نمایان می شود. زمانی که طول علوفه به 20سانتی متر رسید، زمان برداشت آن برای دام فرا رسیده است.

یک کیلو بذر کاشته شده درون سینی ­ها منجر به تولید 6 تا 10 کیلوگرم علوفه می­شود. در بحران خشک سالی و تامین علوفه برای دام به مشکل برمی خورند. با استفاده از روش هیدروپونیک دانه به علوفه تبدیل می­شود. یکی از بهترین روش­های تولید علوفه برای دام روش هیدروپونیک یا همان کشاورزی بدون خاک می­باشد.

پایه ­گذاری این روش توسط برخی کشورهای پیشرفته دنیا مانند آمریکا، استرالیا، کانادا و دانمارک می­باشد. در این روش اتاقک­هایی با سیستم کاملا بسته ساخته شده است تا  شرایط مناسب برا رشد گیاه اعم از نور، رطوبت، و تهویه را فراهم کند.

روش آب کشت یکی از روش­های به اجرا درآمده در این محیط می­باشد که هدف آن تولید علوفه مورد نیاز برای تغذیه دام می­باشد. از دانه جو در بیشتر مواقع برای تولید علوفه استفاده می­شود. در روش فوق یک کیلو بذر جو کاشته شده پس از گذشت 6 تا 8 روز منجر به تولید تقریبا 5 تا 10کیلو گرم علف تازه می شود.

در روش فوق رشد گیاه و بافت ها در آب تشکیل می شوند. هیدروپونیک یا همان روش آب کشت، روش کشت گیاه بدون خاک می­باشد. استفاده از آب و محلول غذایی حل شده در آن پایه و اساس این روش می­باشد.

استفاده مکرر دام­ها از سطح مراتع موجود در کشور، منجر به نابود شدن مراتع و کاهش میزان علوفه مورد نیاز برای دام­ها شده است. حفظ منابع طبیعی جز مهمترین بستر حیاط بشر می­باشد. هیدروپونیک روش جدیدی برای فراهم کردن مواد غذایی دام­ها می­باشد. همچنین جوانه زنی دانه غلات منجر به افزایش ارزش ویتامین های آن بخصوص ویتامین B شده است.

تولید علوفه هیدروپونیک

تولید علوفه در کشت بدون خاک یا هیدروپونیک دارای ارزش والایی از نظر اقتصادی و اجتماعی می­باشد. در روش هیدروپونیک نیاز به زمین نسبت به روش سنتی کمتر می­باشد. همچنین در رابطه با میزان علوفه تولید شده و مصرفی در روش هیدروپونیک و روش سنتی بدین صورت می ­باشد که میزان علوفه تولید شده در روش هیدروپونیک در مساحتی به ابعاد 6 متر در 9 متر برابر با میزان علوفه مصرفی دام­ها هنگام چراع در زمینی به مساحت 1200متر مربع می­باشد.

پس می­توان نتیجه گرفت که برای تولید علوفه نیاز به زمین در روش کشت هیدروپونیک زیاد نبوده و ما در مساحت کوچک­تر نیز می توانیم برای تولید علوفه اقدام کنیم و فضای اضافی موجود را برای نگهداری دام­ها استفاده کنیم. در آفریقا با استفاده از روش کشت هیدروپونیک می­توان، علوفه مورد نیاز 250 راس گوسفند در 520 متر مربع فضا، نگهداری و تغذیه کرد. اما اگر از روش سنتی برای پرورش غذای دام­ها استفاده کنیم، دست کم به 2.5 هکتار فضا احتیاج خواهیم داشت.

بیشترین پروتین و ویتامین مانند بتا کاروتن، عناصر میکرو و آنزیم در تولید علوفه با روش کشت بدون خاک می­باشد. تقریبا 90 تا 95 درصد دام ها دارای مشکل برای هضم مواد غذایی دانه سبز نشده دارند. اما علوفه ­های تولید شده با استفاده از روش هیدروپونیک خوش خوراک­تر از علوفه تولید شده نسبت به روش سنتی می­باشد. هر یک کیلو گرم علوفه در روش کشت علوفه هیدروپونیک از نظر تغذیه معادل 3 کیلوگرم یونجه می­باشد. که پس از 8 روز پروتئین دانه از 8 درصد به 11.5 درصد در علوفه سبز افزایش می­یابد.

نتایج کیفیت علوفه گندم هیدروپونیک با دانه گندم معمولی

ماده مغذی علوفه گندم دانه گندم ماده خشک(درصد) 31.6 پروتئین خام (درصد) 17.4 قابلیت هضم(درصد) 90.4 انرژی متابولیسم (مگاژول /کیلو گرم) 13.4 آغاز مورد توجه واقع شدن روش هیدروپونیک با تولید انبوه از اواسط دهه 1950در برخی نقاط جهان به ویژه کشورهای غربی و استرالیا می­باشد.

که شروع این نوع کشت در کشور ایران به سال های بعد از انقلاب مربوط می شود. برای این نوع کشت از اتاقک های بسته وشرایط خاص استفاده می شود. اکنون در ایران اتاقک های ساخته شده با ارتفاع 3متر و طول 4متر بهره برداری شده است. از لامپ های معمولی یا فلورسنت برای نور دهی در این سیستم استفاده می شود.

به منظور تهویه و گردش هوا باید از یکسری وسایل خاص استفاده شود، تا اکسیژن و دی­ اکسید کربن جابجا شده و از بیماری­های قارچی جلوگیری شود. مقدار گرمای پیشنهاد شده برای این اتاقک در هنگام استفاده از سیستم روشنایی تقریبا 20تا 24درجه سانتی گراد تا 16ساعت در شبانه روز می­باشد.

در این روش آبرسانی به گیاهان از طریق پمپ و شبکه لوله­ کشی به­ صورت پاشیدن آب بر روی سینی کشت شده می­ باشد. آبیاری در این روش به طریقی است که در یک بازه یک دقیقه ­ای آب پاشی به ازای 15تا 30دقیقه سیستم آب دهی فعال می­شود. مقدار 1 تا 2 لیتر آب برای هر کیلو گرم در نظر گرفته شده است.

سیستم کشت هیدروپونیک

در سیستم کشت علوفه هیدروپونیک آب به عنوان بستر اصلی رشد گیاه شناخته شده است؛ که مواد مغذی مورد نیاز گیاه به صورت محلول در آب تامین شود. از دانه های بذری غلات علوفه ای از جو در سیستم هیدروپونیک استفاده می­شود. ابتدا بذرها را پاک می­کنیم و سپس درون آب قرار می­دهیم تا خیس شوند و از مواد ضدعفونی کننده به منظور جلوگیری از رشد قارچ استفاده می­کنیم.

هنگامیکه دانه­ ها شروع به جوانه زدن کردند، آن­ها را در سینی مخصوصی از جنس فایبرگلاس قرار می­دهیم. بسته به شرایط محیطی برای بذر مورد نیاز برای هر مترمربع از محیط کشت 2.5تا 5کیلو گرم است پس از گذشت 7 الی 10روز رشد علوفه به صورت یک پارچه دیده می شود.

علوفه­ هیدروپونیک رشد کرده شامل یک قسمت ریشه سفید رنگ، 20 تا 25 سانتی متر بخش سبز رنگ و دانه سبز نشده پوسته و بدنه دانه‌های سبز شده می باشد. یکی از مزایای تولید علوفه هیدروپونیک این است که در زمان خشک­سالی بدون ذره­ای مشکل و محدودیت­های موجود، بتوان علوفه مورد نیاز را فراهم کرد.

برداشت علوفه هیدروپونیک

همچنین با در دست داشتن یک کیلوگرم دانه، می­توان در طی 7 تا 8 روز به میزان 7 تا 10 کیلوگرم علوفه دست یافت. سیستم تولید علوفه هیدروپونیک را می­توان تلفیقی از تکنولوژی مدیریت و سرمایه گذاری دانست. تحت کنترل بودن سیستم آبیاری، کددهی و … این نوع کشت یکی دیگر از مزایای آن می­باشد.

با تولید علوفه هیدروپونیک می­توان تغذیه تازه دام در تمام فصول سال را تهیه کرد. با استفاده از تکنولوژی علوفه هیدروپونیک می­توان با در دست داشتن فضایی به میزان 33 متر مربع، روزانه به میزان 1 تن علوفه تولید کرد؛ که این میزان علوفه مناسب برای 300 رأس گوسفند می­باشد. با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ایران  وهمچنین شرایط اقلیمی آن و از همه مهم­تر وجود محدودیت­های منابع آبی، استفاده از روش تولید علوفه هیدروپونیک بیش از پیش توصیه می­شود.

مزیت های علوفه به روش هیدروپونیک

• امکان تولید علوفه در تمام طول سال به صورت متوالی
• مورد مصرف قرار گرفتن علوفه سبز توسط دام­ها
• کیفیت بالا
• کاهش بیماری
• کاهش مصرف آب
• برداشت محصول بیشتر از یک واحد سطح معین به اضافه مقرون به صرفه بودن
• حذف برخی هزینه ها مثل هزینه های شخم زنی